Mực nước sông Mekong ở mức thấp “đáng lo ngại”, các nước kêu gọi Bắc Kinh chia sẻ dữ liệu đập thủy đ

Mực nước sông Mekong đã giảm xuống mức “đáng lo ngại” - một phần do hạn chế dòng chảy từ các đập thủy điện của Trung Quốc ở thượng nguồn, Ủy ban sông Mekong (MRC) cho biết hôm thứ Sáu (ngày 12/2) rằng họ đã kêu gọi Bắc Kinh chia sẻ tất cả dữ liệu đập thủy điện của mình.

Tuyến đường thủy quan trọng đã chuyển từ màu nâu sang màu xanh lam dọc theo biên giới Thái-Lào - báo hiệu mực nước nông và lượng phù sa giàu dinh dưỡng đang ở mức thấp - một phần do hạn chế dòng chảy từ đập Jinghong ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc, MRC cho biết.

Tuyên bố hôm thứ Sáu cho biết lượng mưa thấp và các đập trên hạ lưu sông Mekong và các nhánh sông cũng góp phần làm giảm mực nước.

Mực nước sông Mekong ở mức thấp 'đáng lo ngại'

Winai Wongpimool, Giám đốc Bộ phận Hỗ trợ Kỹ thuật của Ban Thư ký MRC cho biết: “Đã có những đợt dâng và giảm đột ngột mực nước ở hạ lưu Jinghong và sâu hơn nữa xuống Viêng Chăn”.

Những biến động như vậy ảnh hưởng đến sự di cư của cá, nông nghiệp và giao thông vận tải mà gần 70 triệu người dựa vào để kiếm sống và duy trì an ninh lương thực.

Winai nói: “Để giúp các nước khu vực hạ lưu sông Mê Công quản lý rủi ro hiệu quả hơn, chúng tôi kêu gọi Trung Quốc và chính các nước ở hạ lưu sông Mê Kông chia sẻ kế hoạch xả nước của họ với chúng tôi”.

MRC cho biết các điều kiện bình thường có thể được khôi phục, nếu lượng nước lớn được xả từ các hồ chứa của các đập Trung Quốc. Bộ Ngoại giao Trung Quốc phản bác kết quả nghiên cứu của MRC và nói thêm rằng có nhiều nguyên nhân gây ra hạn hán ở hạ nguồn.

Năm ngoái, Trung Quốc đã cam kết chia sẻ dữ liệu từ các con đập với các nước thành viên MRC là Lào, Thái Lan, Campuchia và Việt Nam.

Vào tháng Giêng, Bắc Kinh đã thông báo cho các nước láng giềng rằng các đập của họ đang lấp đầy các hồ chứa cho đến ngày 25 tháng Giêng.

Mức nước thải tại đập Jinghong là 785 mét khối/giây vào đầu tháng 1/2021, trước khi tăng lên 1.400 mét khối/giây vào giữa tháng 1, MRC cho biết.

Tuy nhiên, mức giảm một lần nữa vào tháng Hai, và ở mức 800 mét khối/giây vào thứ Năm, MRC cho biết. Tuyên bố không đề cập đến bất kỳ thông báo nào gần đây từ Bắc Kinh.

Trung Quốc cho biết dòng chảy của đập đã liên tục hơn 1.000 mét khối mỗi giây kể từ cuối tháng Giêng, mức gần gấp đôi dòng chảy tự nhiên của sông. Họ kêu gọi MRC "tránh gây ra sự hiểu lầm của công chúng".

Cuộc họp lần thứ mười tám của hội đồng Ủy hội sông Mê Kông (MRC) tại tỉnh Siem Reap, cách Phnom Penh khoảng 300 km về phía tây bắc vào ngày 8 tháng 12 năm 2011 (Ảnh: youvong / AFP qua Getty Images)

Trong 2 năm liên tiếp, hạ lưu lưu vực sông Mekong đã đạt lưu lượng nước thấp kỷ lục

Điều này ảnh hưởng đến thủy lợi, sản xuất lúa gạo và thủy sản - đây đều là các nhân tố quan trọng đối với an ninh lương thực của khu vực. Mekong là một trong những con sông quan trọng nhất của châu Á, hơn 60 triệu người ở Đông Nam Á đang sinh sống dọc hai bờ sông. 

Tuy nhiên, trong năm thứ 2 liên tiếp, hạ lưu lưu vực sông Mekong đã đạt lưu lượng nước thấp kỷ lục, ảnh hưởng đến thủy lợi, sản xuất lúa gạo và thủy sản - đây đều là các nhân tố quan trọng đối với an ninh lương thực của khu vực. Hạn hán cũng đã hủy hoại môi trường sống của rùa, bò sát và các loài đang trong danh sách bị tuyệt chủng khác.

Theo báo cáo vào tháng 8/2020 của Ủy ban sông Mekong, lượng mưa giảm đã làm giảm lượng nước trong con sông này. Bên cạnh đó, một nguyên nhân khác khiến lượng nước trong sông giảm kỷ lục là vì các đập thủy điện ở thượng nguồn - chủ yếu ở Trung Quốc - đã tích trữ một lượng lớn nước. Sông Mekong bắt nguồn từ cao nguyên Tây Tạng của Trung Quốc.

Giới phê bình cho rằng, các đập thủy điện của Trung Quốc sẽ tiếp tục là nguồn gốc của các xung đột, trừ khi Trung Quốc thay đổi cách thức sản xuất năng lượng, đồng thời tăng cường hợp tác giữa các quốc gia.

Đầu năm 2020, một báo cáo nghiên cứu khác đã chỉ ra mối liên hệ giữa mực nước thấp nhất của sông Mekong trong nửa thế kỷ qua vào năm 2019 - với hoạt động của các con đập. Trung Quốc phủ nhận kết quả nghiên cứu, nói rằng đó là do lượng mưa thấp ở khu vực thượng nguồn.

Trung Quốc cũng bị chỉ trích vì không "tích cực" công bố thông tin về dòng chảy của sông. Chính phủ nước này chỉ cung cấp dữ liệu về mực nước và lượng mưa trong mùa lũ từ 2 trong số nhiều trạm của nước này trên thượng nguồn sông Mekong. Dữ liệu này “không đủ” cho mục đích quản lý tài nguyên nước, theo ủy ban.

Tại cuộc họp mới đây với Viện Hòa bình Hoa Kỳ, Trợ lý Ngoại trưởng Hoa Kỳ David Stilwell cũng đã cảnh báo các nước Đông Nam Á về việc Trung Quốc thao túng sông Mekong.

Ông nói: “Một thách thức đặc biệt cấp bách là việc Trung Quốc thao túng các dòng chảy của sông Mekong vì lợi nhuận của chính nước này - với cái giá phải trả xảy ra với các quốc gia ở khu vực hạ nguồn”, theo Washington Examiner.

Thiện Nhân

Theo NTDVN